CPB rekent politieke partijen rijk

Vrijwel alle partijen – behalve SP een PVV – hebben enorme ombuigingsprogramma’s in het vooruitzicht. De VVD verbetert de houdbaarheid van de overheidsfinanciën met 39 miljard, de PvdA met 31 miljard. De rest van de partijen zit daartussenin. De VVD dringt het overheidstekort het meest terug, gevolgd door het CDA.

Koopkracht
Bij bijna alle partijen daalt de koopkracht van huishoudens, bij CDA, D66 en SGP het meest. Bij GroenLinks blijft de koopkracht gelijk. Bij SP en in mindere mate PvdA verbetert de koopkracht enigszins. CDA, VVD en SGP ontkoppelen de uitkeringen van de contractlonen, wat koopkrachtverlies voor de laagste inkomens betekent. Het CDA verlaagt bovendien de zorgtoeslag en kinderopvangtoeslag ingrijpend.

Banen
De meeste banen komen volgens het CPB tot stand in de programma’s van VVD, GroenLinks, CDA en D66. Dat komt doordat deze partijen de arbeidsmarkt hervormen, de sociale zekerheid versoberen, en de AOW-leeftijd verhogen. VVD, GroenLinks en D66 willen ook de ontslagbescherming beperken.

Zorg
De SP trekt het meeste geld uit voor de zorg in de komende kabinetsperiode. De VVD komt met de meest drastische bezuiniging. Voor het eigen risico gaat het CDA uit van 210 euro, de PvdA van een inkomensafhankelijk bedrag tussen de 200 en 600 euro, de VVD van 300 euro, en de SP schaft het eigen risico af. De VVD bezuinigt het meest op het basispakket (2,3 miljard euro), dan de ChristenUnie (1,6 miljard) en D66 (1,1 miljard). De PvdA komt uit op 0,7 miljard, wat 200 miljoen meer is dan de CDA-besparing. In AWBZ-voorzieningen snijdt de VVD het meest (2,1 miljard), daarna D66 (1,9 miljard) en komen CDA en PvdA gelijk uit met 0,6 miljard.

Kilometerheffing
De bereikbaarheid op de weg verbetert volgens het CPB het meest bij CDA, D66 en PvdA. Het CDA, dat eerder nog tegen de kilometerheffing was, komt alsnog met een alternatieve kilometerheffing: 4 à 5 cent per kilometer voor iedereen. Vijf andere partijen houden vast aan de bestaande kilometerheffingplannen. VVD en PVV zijn tegen een kilometerheffing.

Prijzen koophuizen
De prijzen van koophuizen dalen bij bijna alle partijen, zo berekende het CPB. De plannen van D66 en GroenLinks zorgen voor de grootste prijsdaling. Bij het CDA dalen de huizenprijzen nauwelijks, bij de PVV stijgen ze zelfs licht. De huren gaan bij bijna alle partijen omhoog. Dat verschilt van lichte stijgingen (CDA) tot forse (VVD, SGP, D66). Bij de SP dalen de huren.

“CDA, VVD, PVV en SGP richten hun pijlen vooral op de huurmarkt, terwijl andere partijen ook voorstellen doen ten aanzien van de koopmarkt. PvdA, SP, GroenLinks, ChrU en D66 beperken allemaal in meer of mindere mate de hypotheekrenteaftrek. Binnen de koopsector brengen een aantal partijen (PvdA, SP, GroenLinks, en in mindere mate ChrU) verder verschil aan in de regeling voor dure en goedkope huizen, waarbij het subsidiepercentage voor dure huizen meer dan gemiddeld wordt teruggebracht. Bij GroenLinks wordt de subsidie voor dure koopwoningen zelfs negatief (belasting in plaats van subsidie). Een groot verschil tussen de behandeling van dure en goedkope huizen verlaagt de welvaartseffecten.

Een aantal partijen beperkt de overdrachtsbelasting, of schaft deze af (VVD, GroenLinks, D66, SP, ChrU). Behalve dat die maatregel het subsidiepercentage voor de koopsector verhoogt, wordt de welvaart door die maatregel verhoogd omdat huishoudens zich makkelijker kunnen aanpassen aan gewijzigde omstandigheden.

Doordat de markten voor koop- en huurwoningen sterk met elkaar zijn verbonden, hebben de voorstellen van alle partijen gevolgen voor zowel de koop- als de huurmarkt. De prijzen van koopwoningen dalen bij alle partijen ten opzichte van het basispad, met uitzondering van de PVV. Ook de huren stijgen voor bijna alle partijen. De maatregelen op de huurmarkt variëren van een aanscherping van de huurregulering (SP) tot een geleidelijke liberalisering van de huursector (VVD). Bij PvdA, VVD, GroenLinks, D66 en SGP gaan vooral huurders met hoge inkomens netto aanzienlijk meer betalen voor hun huurwoning. PvdA, VVD, PVV, ChrU en D66, ten slotte, belasten in meer of mindere mate de woningcorporaties.”

Het CPB sprak tijden de presentatie van de doorberekeningen van een “ingewikkelde uitgangssituatie” door de economische crisis en de levensverwachting die “sneller stijgt dan we vier jaar geleden voor mogelijk hebben gehouden.” Het houdbaarheidstekort bedraagt bij ongewijzigd beleid volgens het CPB 4,5 procent van het bruto binnenlands product (29 miljard euro) gemeten in 2015. Gemiddeld wordt volgens het CPB het houdbaarheidstekort door de partijen met 30 miljard verbeterd.

Korreltje zout
Van de huidige Tweede Kamer heeft alleen Trots op Nederland het programma niet laten doorrekenen. De doorberekeningen moeten overigens met enig argwaan worden bekeken. Voorspellingen op de langere termijn zijn vrijwel niet mogelijk en een kleine verandering in economische groei kan een beleid miljarden verlies of winst opleveren. De doorberekening is dus niet meer dan een indicatie van de gevolgen van een uitgevoerd beleid volgens de verkiezingsprogramma’s van de afzonderlijke politieke partijen.

Lees hoofdstuk 2 van ‘Keuzes in Kaart 2011-2015’ voor een goed overzicht van de verschillen tussen de verkiezingsprogramma’s

Bronnen: NRC / CPB, 20-05-2010