Premie Anw-hiaatverzekering niet aftrekbaar

De werknemer heeft, via zijn werkgever, bij het bedrijfspensioenfonds een vrijwillige Anw-hiaatverzekering afgesloten. De werkgever is geen partij bij deze verzekering. De werknemer brengt de premie als lijfrentepremie in aftrek via zijn IB-aangifte 2003.
De inspecteur weigert de aftrek, omdat het afkoopverbod in de verzekering ontbreekt. Nadat de rechtbank de inspecteur in het gelijk heeft gesteld, komt de zaak voor Hof Amsterdam. De werknemer is van mening dat hij de premie in aftrek kan brengen als negatief loon – omdat de verzekering kwalificeert als pensioenregeling en er daardoor samenhang is tussen de betaalde premie en de dienstbetrekking – of als lijfrentepremie.

Hof Amsterdam stelt de inspecteur eveneens in het gelijk. De premie kan niet als negatief loon worden aangemerkt, omdat de werknemer niet verplicht is deel te nemen aan de Anw-hiaatverzekering. De werknemer betaalt vrijwillig de premie aan een derde. Nu zijn werkgever geen partij is bij de overeenkomst ontbreekt enig causaal verband met de dienstbetrekking. Hij had de Anw-hiaatverzekering ook zelfstandig bij een verzekeraar kunnen afsluiten.

De premie kan ook niet als lijfrentepremie worden afgetrokken, omdat het afkoopverbod ontbreekt in de polis en de polisvoorwaarden. Het beroep op het gelijkheidsbeginsel en op het in het voordeel van de werknemer toepassen van het fraus legis-beginsel ziet de rechter eveneens niet zitten.

Om het inkomensverlies bij overlijden op te vangen is het mogelijk een Anw-hiaatverzekering af te sluiten. Een Anw-hiaatverzekering is een risicoverzekering die zowel in box 1 als in box 3 kan worden afgesloten. Of sprake is van een box 1-verzekering of een box 3-verzekering hangt af van de opmaak van de polis. Voldoet de polis aan de voorwaarden voor een box 1-nabestaandenlijfrente, dan wordt de Anw-hiaatverzekering als een box 1-nabestaandenlijfrente behandeld. De keuze voor een box 1-verzekering of een box 3-verzekering moet dus worden gemaakt bij het opmaken van de polis.

Een belangrijke voorwaarde waar een box 1-nabestaandenlijfrente aan moet voldoen, is dat in de voorwaarden of op de polis een afkoopverbod is opgenomen. Verder geeft een nabestaandenlijfrente slechts recht op een uitkering in termijnen, en niet op een uitkering ineens. Het voordeel van een Anw-hiaatverzekering in box 1 is dat de premie – op voorwaarde dat er voldoende aftrekruimte is – aftrekbaar is. Nadeel is dat de uitkeringen in alle gevallen, dus ook als de lijfrentepremie niet of niet volledig in aftrek is gebracht, progressief in de belastingheffing worden betrokken. De belastingplichtige kan, als hij kan aantonen dat hij de premie niet heeft afgetrokken, een beroep doen op toepassing van de beperkte saldomethode.

Voldoet de Anw-hiaatverzekering niet aan de voorwaarden voor een box 1-nabestaandenlijfrente, dan is sprake van een box 3-verzekering. Het niet kunnen aftrekken van de premie is een nadeel van een Anw-hiaatverzekering in box 3. Voordelen zijn dat in de uitstelfase de waarde vaak niet meegenomen hoeft te worden bij de vaststelling van de rendementsgrondslag in box 3. Als het een premiebetalende verzekering betreft, is de waarde van de verzekering namelijk nihil. Bovendien kan de uitkering zowel ineens als in termijnen plaatsvinden. In beide gevallen is de uitkering onbelast in box 1.

Bron: Fiscaal Juridisch Adviesbureau Nationale Nederlanden