Samenvatting advies wetsvoorstel scheiden zonder rechter

Doel van het voorstel
Volgens het wetsvoorstel kunnen echtgenoten, die het eens zijn over de echtscheiding en geen minderjarige kinderen hebben, bij de ambtenaar van de burgerlijke stand scheiden. Doel is een snellere en eenvoudigere wijze van echtscheiden mogelijk te maken dan de echtscheiding met tussenkomst van de rechter, waarbij de echtgenoten bovendien verplicht zijn een advocaat in te schakelen.

Overeenstemming over de gevolgen van de echtscheiding
Indien de rechter een verzoek tot echtscheiding behandelt, gaat hij aan de hand van een echtscheidingsconvenant na of de echtgenoten overeenstemming hebben bereikt over de gevolgen van de echtscheiding. In die procedure is bijstand door een advocaat verplicht. Voor echtscheiding door de ambtenaar van de burgerlijke stand is slechts vereist dat de echtgenoten het eens zijn over de duurzame ontwrichting van hun huwelijk en over het feit dat zij het huwelijk willen beëindigen. De overeenstemming van de echtgenoten ziet echter niet op de gevolgen van het huwelijk. De ambtenaar gaat dus niet na of en hoe de echtgenoten de gevolgen van de echtscheiding hebben geregeld. Aan de echtgenoten wordt overgelaten of zij (juridische) bijstand inschakelen. Om te voorkomen dat een (in financieel of ander opzicht) kwetsbare echtgenoot de dupe wordt van een echtscheiding door de ambtenaar van de burgerlijke stand, adviseert de Afdeling advisering in waarborgen te voorzien, waaruit blijkt dat de echtgenoten de gevolgen van de echtscheiding hebben geregeld. Te denken valt aan een overeenkomst, bijvoorbeeld over de alimentatie, de woning en de verdeling van de gemeenschap van goederen. Die overeenkomst zou aan de ambtenaar kunnen worden overgelegd.

Besparing van tijd en geld
De Afdeling advisering zet vraagtekens bij de kosten- en tijdbesparing voor de burger, die de voorgestelde scheiding via de ambtenaar volgens het wetsvoorstel meebrengt. Het verschil in behandeltijd tussen de procedure voor de rechter en de ambtenaar is niet groot, slechts een tot vier weken. Volgens de Afdeling advisering wordt in de gepresenteerde kostenraming bovendien geen rekening gehouden met de kosten die ex-echtgenoten moeten maken voor juridisch advies over de gevolgen van de echtscheiding en om afspraken over de boedelverdeling ten uitvoer te leggen. Die kosten zullen zij in veel gevallen ook maken als niet de rechter, maar de ambtenaar van de burgerlijke stand het huwelijk ontbindt. De kosten- en tijdbesparing voor de burger zijn volgens de Afdeling advisering onvoldoende dragende argumenten voor het introduceren van de echtscheiding door de ambtenaar van de burgerlijke stand.

Uitspreken van de echtscheiding
Voorgesteld wordt dat de ambtenaar de echtscheiding 'uitspreekt'. Volgens de Afdeling advisering past deze taak niet goed bij de taak die de ambtenaar van de burgerlijke stand van oudsher in het burgerlijke recht heeft, namelijk de registratie van feiten betreffende de burgerlijke stand. Bij die taak zou beter passen de bekrachtiging van de beëindiging van het huwelijk door het opmaken van een akte, zoals het geval is bij het aangaan van een huwelijk.

Lees hier de volledige tekst van het advies van de Afdeling advisering en het nader rapport van de minister.

Bron: Raad van State