AFM publiceert rapport effect standaardproducten op keuzegedrag

Download hier AFM rapport (pdf, 52 pagina's)

Op basis van de resultaten ziet de AFM weinig reden om aan te nemen dat standaardproducten het vergelijkingsgedrag van consumenten bevorderen. Onder bepaalde voorwaarden kunnen standaardproducten wel keuzes sturen in maatschappelijk gewenste richting of onderconsumptie tegengaan. Voor verder inzicht in de effectiviteit van standaardproducten is aanvullend onderzoek noodzakelijk.

De minister benoemt in een kamerbrief drie problemen waar standaardproducten mogelijk een oplossing voor kunnen bieden: (1) beperkt vergelijkingsgedrag door consumenten, (2) de aanschaf van producten met onwenselijke kenmerken, en (3) onderconsumptie. Standaardproducten worden in de brief gedefinieerd als producten waarvan alle productvoorwaarden, behalve de prijs, zijn voorgeschreven. Aanbieders zouden deze producten, in aanvulling op het bestaande assortiment, verplicht moeten aanbieden. In het rapport van de AFM wordt antwoord gegeven op de vraag of standaardproducten een oplossing bieden voor de genoemde problemen.

Gedragswetenschappelijke inzichten
In het gepubliceerde onderzoek van de AFM ligt de nadruk op gedragswetenschappelijke inzichten die relevant zijn voor de drie problemen die de minister benoemt.

Op basis van haar analyse concludeert de AFM dat standaardproducten geen oplossing zijn om het vergelijkingsgedrag van consumenten te vergroten. De consument zal namelijk naar verwachting hierdoor geen bewustere keuzes maken. In theorie kunnen standaardproducten er wel aan bijdragen dat de consument producten eerder en met meer wenselijke kenmerken aanschaft. In die zin kan het een oplossing zijn voor de problemen twee en drie die de minister schetst.

Voorstel nader onderzoek onderconsumptie
De AFM constateert dat onder zzp'ers arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en pensioenproducten beperkt worden afgenomen. De AFM heeft daarom aan de minister voorgesteld om in deze twee productdeelmarkten een pilot uit te voeren als nader onderzoek naar de oorzaken en impact van deze (mogelijke) onderconsumptie.

Autoriteit Consument & Markt (ACM)
Naast de AFM heeft de ACM de potentie van standaardproducten onderzocht vanuit de theoretische kaders in het mededingingstoezicht. De ACM ziet het als een risico dat aanbieders onafhankelijk van elkaar strategisch gedrag zullen vertonen om de afzet van het standaardproduct te minimaliseren – vanwege de potentieel kleine marge op een standaardproduct. De ACM stelt daarom dat het niet aannemelijk is dat standaardproducten de marktwerking verbeteren.

Bron: AFM