Hoog tijd voor hervorming Woningmarkt

Download: "Essay Woningmarkthervormingen 2016" (pdf, 37 pagina's)

Het kabinet heeft in 2013 met het Woonakkoord de eerste voorzichtige stappen gezet om de woningmarkt te hervormen. Maar dit heeft nog niet de gewenste resultaten gebracht. Nog altijd is er een groot tekort aan woningen. De koop-en huursectoren sluiten slecht op elkaar aan en er is sprake van een ‘armoedeval’ in de huursector. Bovendien ontbreekt het aan een goede samenhang met andere beleidsterreinen, zoals de pensioenen en de zorg.

Gebrek aan integrale visie

Boelhouwer en Schiffer stellen allereerst dat het Nederlandse woonbeleid het beste kan worden aangeduid als “wankele pilaar onder de Nederlandse verzorgingsstaat”. Het ontbreekt aan een integrale visie op huren en kopen. Bovendien werken de maatregelen van de overheid vaak contraproductief. Voorts missen zij een wezenlijke samenhang met andere beleidsterreinen zoals de zorg, de pensioenen en het milieu.

Juist door dat gebrek aan integraliteit loopt het woningtekort momenteel weer snel op. Vooral de middeninkomens dreigen tussen wal en schip in te raken. Door de almaar strengere hypotheekeisen kunnen zij steeds moeilijker een huis kopen. Tegelijkertijd wordt het voor hen ook steeds lastiger om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning. Daarvoor verdienen zij dan weer te veel. Vervolgens zijn zij – vaak noodgedwongen – aangewezen op een dure huurwoning in de vrije sector, die niet zelden hun budget ver te boven gaat, voor zover die woningen überhaupt beschikbaar zijn. Dit is niet alleen onrechtvaardig. Het is ook lastig om aan burgers uit te leggen. Al met al draagt het huidige beleid bij aan een groeiend wantrouwen van de burger in de politiek.

Beleid nu sterk cyclisch georiënteerd

Volgens Boelhouwer en Schiffer is een groot probleem dat het woonbeleid de afgelopen decennia ook steeds cyclischer is vorm gegeven. Goed voorbeeld hiervan is de starre aanscherping van de regels bij hypotheken als reactie op de kredietcrisis. Hierdoor is de woningmarkt langer en dieper in het dal geraakt dan strikt nodig was, zeker als dat wordt vergeleken met de buurlanden. Weliswaar trekt de woningmarkt sinds kort krachtig aan, maar dat is nadrukkelijk niet toe te schrijven aan het kabinetsbeleid, maar aan de extreem lage hypotheekrente. Een volgend kabinet dat vasthoudt aan dit cyclische beleid loopt het risico in de toekomst opnieuw met grote schokken op de woningmarkt te maken te krijgen, zeker in het geval de hypotheekrente naar weer voorheen heel normale rentes van 4 à 5% stijgt.

Afbouw hypotheekrenteaftrek

Verder zou het beleid zich in hun voorstellen moeten richten op drempelverlaging en ondersteuning van de groepen die overheidssteun echt hard nodig hebben. En dus niet op een levenslange overheidssteun zoals de hypotheekrenteaftrek. Zij zien bij de huidige lage rente zelfs een uniek moment om de aftrek van hypotheekrente versneld af te bouwen. Voorop gesteld dat de hiermee gemoeide bedragen terugvloeien in de vorm van lagere belastingen voor de burger.

Verzilveren

Boelhouwer en Schiffer vragen speciale aandacht voor het in de tijd flexibiliseren van de kosten van wonen, zorg en pensioen. Het zou makkelijker moeten worden om het vermogen in de eigen woning te verzilveren voor zorgkosten en pensioen. Ook het aanwenden van pensioenpremies voor aflossing van de hypotheek zou een optie kunnen zijn.

Reactie NVB

Boelhouwer en Schiffer hebben hun essay geschreven in opdracht van NVB Bouw.

Bron: NVB Bouw