Nationaal Hervormingsprogramma 2018 (NHP)

NHP

In het NHP licht het kabinet toe op welke wijze invulling is gegeven aan de landenspecifieke aanbevelingen zoals in juli 2017 vastgesteld door de Raad van de Europese Unie in het kader van het Europees Semester, de jaarlijkse coördinatiecyclus van economisch en budgettair beleid in EU-lidstaten.

Europese Commissie

De Commissie signaleert net als voorgaande jaren in Nederland hoge private schulden, vooral bij huishoudens als gevolg van de institutionele inrichting van het pensioenstelsel en de woningmarkt. Met name de schokgevoeligheid van huishoudens door de hoge hypotheekschulden in combinatie met hoge verplichte pensioenbesparingen wordt door de Commissie als problematisch beschouwd. Hiermee wordt eenzelfde conclusie getrokken als in voorgaande jaren. Hoewel de schuld van de huishoudens als percentage van het bbp inmiddels geleidelijk terugloopt, is deze nog altijd tweemaal zo hoog als het eurozonegemiddelde. De Commissie oordeelt dat op de woningmarkt belangrijke hervormingen zijn doorgevoerd en aangekondigd om de prikkel tot het aangaan van schuld te verkleinen, maar dat er verstoringen blijven bestaan. Ondanks de beperking van het belastingvoordeel voor hypotheken blijft de subsidie voor met schuld gefinancierd eigenwoningbezit volgens de Commissie substantieel. Ook wacht de Commissie op nadere invulling van de voorgenomen hervorming van de tweede pijler van het pensioenstelsel.

Kabinet

Het kabinet heeft begrip voor de constatering van de Commissie ten aanzien van de hoge schulden van huishoudens. Wel dient te worden opgemerkt dat in aanvulling op de maatregelen die het vorige kabinet al heeft genomen, het nieuwe kabinet diverse maatregelen neemt om verstoringen op de huizenmarkt verder tegen te gaan. Zo heeft het kabinet bijvoorbeeld besloten om de afbouw van de maximale hypotheekrenteaftrek te versnellen. Om huizenbezitters te compenseren voor het versneld afbouwen van de hypotheekrenteaftrek, wordt het tarief van het eigenwoningforfait verlaagd met 0,15 procentpunt.

Aanbeveling van de Raad

De letterlijke aanbeveling zoals deze door de Raad is vastgesteld, luidt als volgt:
Met inachtneming van de doelstelling op middellange termijn, het begrotings- en het structuurbeleid gebruiken om potentiële groei en de binnenlandse vraag te ondersteunen, met inbegrip van investeringen in onderzoek en ontwikkeling. Maatregelen nemen om de resterende verstoringen op de woningmarkt en de bevoordeling van schulden van huishoudens terug te dringen, met name door de hypotheekrenteaftrek te beperken.

Hypotheekkredietgroei

De huizenprijzen in Nederland blijven stijgen. Deze stijging is het grootst in de grote steden. De snelle stijging van huizenprijzen is echter gepaard gegaan met een beperkte hypothecaire kredietgroei. Dit wordt voornamelijk verklaard doordat vooral in grote steden meer eigen geld wordt ingebracht. Het aandeel huishoudens dat maximaal leent ten opzichte van inkomen en waarde woning is in grote steden lager dan in de rest van Nederland.

Onderwaterhypotheken

De Commissie oordeelt dat het herstel op de Nederlandse woningmarkt verder doorzet. Wel verschilt het tempo van herstel sterk tussen regio’s. Op landelijk niveau lijken huizenprijzen in lijn met hun fundamentele waardes, wat betekent dat er nationaal gezien nog geen sprake lijkt te zijn van overwaardering. Tegelijkertijd benadrukt de Commissie dat de hoge hypotheekschuld een belangrijke kwetsbaarheid blijft. Wel is het aantal onderwaterhypotheken de afgelopen jaren gedaald. Volgens de Commissie hebben de in het verleden genomen maatregelen zoals de afbouw van de hypotheekrenteaftrek, de verplichte aflossing om in aanmerking te komen voor hypotheekrenteaftrek, en het verlagen van de maximale hypotheekschuld ten opzichte van de waarde van een woning, op de korte termijn nog geen directe impact op de hoogte van het hypotheekschuldniveau. Deze maatregelen kunnen alleen op de lange termijn resulteren in een lager schuldniveau. Daarnaast constateert de Commissie dat zelfs na voltooiing van de afbouw van de maximale hypotheekrenteaftrek in 2023, deze met een grootte van 37% nog steeds het hoogst blijft binnen de EU. De Commissie benadrukt ten slotte dat het grote aandeel gereguleerde huurwoningen leidt tot een inefficiënt werkende woningmarkt. De geliberaliseerde huursector blijft als enige niet-gesubsidieerde sector dan ook onderontwikkeld.

Bron: Rijksoverheid