Verkenning Keuzemogelijkheden bij aanvullend pensioen

Eerder was aangekondigd dat het kabinet zal onderzoeken welke keuzemogelijkheden bij aanvullend pensioen op termijn kunnen worden toegevoegd, naast het bedrag ineens op pensioendatum. Dit onderzoeksrapport is inmiddels gepubliceerd.

Bijgevoegd onderzoek gaat in op de meest genoemde en voor de hand liggende keuzemogelijkheden:

• keuze voor de pensioenuitvoerder, die in potentie beter aansluit op voorkeuren van de deelnemer
• keuze voor het beleggingsprofiel met meer of minder risico of met meer of minder groen beleggen
• keuze voor voortijdig aanwenden van pensioenvermogen, bijvoorbeeld voor aflossen eigenwoningschuld
• keuze voor een tijdelijk lagere premie, meer inkomen nu en een lager pensioen later.

Voor de vier keuzemogelijkheden volgt hieronder een samenvatting van de bevindingen.
De keuze voor de pensioenuitvoerder betekent dat een deelnemer een uitvoerder kan kiezen die meer aansluit bij voorkeuren omtrent bijvoorbeeld groen beleggen, de wijze van communicatie/dienstverlening met deelnemers of die bijvoorbeeld lagere uitvoeringskosten heeft. Er zijn echter ook uitdagingen aan verbonden:

• De vrije keuze van een pensioenuitvoerder is niet te verenigen met risicodeling, zoals voorzien in het nieuwe pensioencontract of de verbeterde premieregeling met solidariteitsreserve.
• Deze keuze is naar verwachting niet verenigbaar met behoud van de verplichtstelling en vergt fundamentele discussie over taakafbakening.
• Vrije keuze voor een uitvoerder van een regeling op sectorniveau, of op niveau van de werkgever, lijkt niet uitvoerbaar. Als de inhoud van de regeling echter geheel overgelaten wordt aan de deelnemer die hierbij eigen keuzes kan maken óf als er een voorgeschreven gestandaardiseerde pensioenregeling komt, dan zijn er wel mogelijkheden voor een werkbare uitvoering
• Voor uitvoeringslasten moet rekening gehouden worden met grote uitdagingen voor pensioenuitvoerders en werkgevers die gaan leiden tot kostenstijgingen.

Keuze voor het voortijdig aanwenden van het pensioenvermogen geeft huishoudens de mogelijkheid het pensioen beter te laten aansluiten op hun financiële situatie, bijvoorbeeld tijdens het “spitsuur” van het leven. Met deze keuze zouden er meer financiële middelen beschikbaar komen om de kosten van de woning en een jong gezin te kunnen dragen. Er zijn echter nadelen aan verbonden:

• Omdat oudere werknemers aanzienlijk meer op te nemen pensioenvermogen bezitten, is er mogelijk een prijsopdrijvend effect op de woningmarkt als het pensioengeld daar besteed wordt. De toegang tot de woningmarkt wordt dan niet vergroot voor koopstarters.
• Per saldo ontstaat het risico voor jongere deelnemers dat veel pensioenopbouw wordt misgelopen in ruil voor een relatief bescheiden bijdrage aan de aankoop van de woning of het aflossen van de hypotheek. Het rapport toont een rekenvoorbeeld waar 5.000 euro meer nu vrij beschikbaar voor een jonge deelnemer betekent dat er later 40.000 euro minder pensioenvermogen zal zijn opgebouwd.¹
• De uitvoering wordt aanzienlijk moeilijker naarmate meer restricties gesteld worden, zoals aan de omvang van het bedrag of aan de bestedingsdoelen. Voorwaarden zullen nodig zijn om foute keuzen te voorkomen - die immers niet te herstellen zijn als de deelnemer zich dat (te laat) beseft.

Bron: Rijksoverheid

¹   Vijfduizend euro aflossing van de eigen woning leidt tot 40.000 euro minder pensioen
Een verkenning van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uit 2015 geeft aan dat wanneer een jonge deelnemer ongeveer 5.000 euro pensioen afkoopt, de levenslange uitkering met 2.500 euro netto per jaar afneemt. Voor een vrouw die in 1985 is geboren, is de AOW-leeftijd ongeveer 69 jaar. Een vrouw die in 1985 is geboren, heeft volgens het CBS een levensverwachting van bijna 85 jaar oud. Dit houdt in dat ze ongeveer 16 jaar pensioenuitkeringen ontvangt. Vermenigvuldigd met 2.500 euro, loopt een 35-jarige door het eenmalig opnemen van 5.000 euro pensioenkapitaal dus gemiddeld 40.000 euro netto mis. Een belangrijke nuance daarbij is wel dat een aflossing van de eigenwoningschuld ervoor zorgt dat er minder hypotheekrente betaald hoeft te worden. Zeker bij deelnemers met een eigenwoningschuld waaraan een hoog rentepercentage aan gekoppeld is, kan dit winst opleveren. Hierbij wordt deze winst wel weer afgezwakt door het mislopen van eventuele hypotheekrenteaftrek. Hoe dit per saldo uitpakt hangt daarmee sterk af van de individuele situatie van de deelnemer.