Lijst van vragen en antwoorden

Deel 1:

Vraag 36
Zijn de risico’s van de hoge Nederlandse hypotheekschulden ondervangen?

Vraag 37
Waarom zijn de risico's van de hoge Nederlandse hypotheekschulden nog niet ondervangen?

Antwoord op vraag 36 en 37
Door dit kabinet en voorgaande kabinetten zijn belangrijke maatregelen genomen om de overmatige hypotheekschulden in Nederland te beperken, zoals het stapsgewijs afbouwen van de maximale Loan-to-Value (LTV) naar 100 procent en de versnelde afbouw van de hypotheekrenteaftrek tot circa 37 procent in 2023 (basistarief). Door het invoeren van de fiscale aflossingseis in 2013 zullen daarnaast veel huishoudens, zowel starters als doorstromers, gestaag aflossen op hun hypotheekschuld. Het aflossen op de hypotheekschuld maakt huishoudens minder kwetsbaar voor een restschuld bij verkoop van de woning en draagt daarmee bij aan de financiële weerbaarheid van huishoudens en aan een stabiele economie.
Op basis van de hypotheekschuldmonitor die ik vorig jaar naar uw Kamer heb gestuurd, kan geconcludeerd worden dat in de periode van 2013 – 2019 op veel indicatoren positieve ontwikkelingen hebben plaatsgevonden. De hypotheekschuld nam af ten opzichte van het bruto binnenlands product en restschuldrisico’s zijn sterk afgenomen. De coronacrisis heeft tot dusver nog niet tot grote problemen geleid op de hypotheekmarkt, wat ook laat zien dat Nederlandse woningeigenaren er nu een stuk beter voorstaan dan bij aanvang van de financiële crisis in 2008. We constateren wel dat huishoudens de afgelopen jaren meer zijn gaan lenen ten opzichte van hun inkomen. Een verklaring hiervoor is dat de woningprijzen zich in de afgelopen jaren sneller hebben ontwikkeld dan de inkomens van huishoudens. Hierdoor kunnen consumenten een prikkel ervaren om steeds meer te lenen. Het Nibud adviseert het kabinet jaarlijks over de maximale financieringslast die een huishouden op basis van het toetsinkomen kan dragen. De leennormen beperken hiermee dat huishoudens bij het aangaan van een hypotheek onverantwoorde risico’s nemen. Niet voor alle consumenten is (zo goed als) maximaal lenen de meest passende keuze. Ik zie een belangrijke verantwoordelijkheid voor hypotheekadviseurs om de consument te wijzen op de betaalbaarheidsrisico’s bij een hoge hypotheek en samen met de consument te verkennen of de maandlasten passend zijn.

Deel 2:

Vraag 29
Hoeveel huizen staan er nog ‘onder water’, in absolute aantallen?

Antwoord:
Uit de data van DNB blijkt dat eind het eerste kwartaal van 2021 er in totaal 34.000 woningen ‘onder water’ stonden. Deze data hebben alleen betrekking op de hypotheken die bij banken zijn afgesloten (ca. 75% van alle hypotheken).

Vraag 52
Hoeveel huishoudens maakten in 2017, 2018, 2019 en 2020 gebruik van de Nationale Hypotheekgarantie (NHG)? Hoe vaak betrof dit starters en/of personen in de leeftijdscategorie 25-35 jaar?

Antwoord:
NHG garanties worden gegeven bij aankoop van bestaande woning, aankoop van een nieuwbouwwoning en een aanvullende lening (bijvoorbeeld bij een verbouwing). Gegevens over de leeftijdscategorie zijn alleen bekend bij aankoop van een bestaande woning. Deze cijfers zijn daarom per jaar toegevoegd. Dit betekent dat een van beide aanvragers de leeftijd < 25 jaar heeft of tussen de 25 en 35 jaar.

2017 totaal: 118.193 garanties, 94.124 voor aankoop bestaande woning.
2017 leeftijd 25-35: 45.952 voor aankoop bestaande woning.
2017 leeftijd jonger dan 25: 17.318 voor aankoop bestaande woning.

2018 totaal: 108.770 garanties, 81.197 voor aankoop bestaande woning
2018 leeftijd 25-35: 38.124 voor aankoop bestaande woning.
2018 leeftijd jonger dan 25: 15.345 voor aankoop bestaande woning.

2019 totaal:120.006 garanties, 83.975 voor aankoop bestaande woning.
2019 leeftijd 25-35: 39.231 voor aankoop bestaande woning.
2019 leeftijd jonger dan 25: 15.266 voor aankoop bestaande woning.

2020 totaal 130.884 garanties. 81.362 voor aankoop bestaande woning.
2020 leeftijd 25-35: 38.204 voor aankoop bestaande woning.
2020 leeftijd jonger dan 25: 14.792 voor aankoop bestaande woning.

Deel 3:

Vraag 21
Hoe zijn enerzijds een lager consumentenvertrouwen en anderzijds meer huisverkopen in 2020 te verklaren? Hoe verklaart u dat er minder vertrouwen is van consumenten in de economie, maar toch meer mensen een huis hebben gekocht, terwijl dit een groot financieel risico is?
Antwoord op vraag 21
Het consumentenvertrouwen zoals gemeten door het CBS is gebaseerd op het oordeel van consumenten over hun huidige financiële situatie in de afgelopen 12 maanden, hun financiële situatie in de komende 12 maanden, of ze het een gunstig moment vinden voor het doen van grote aankopen, de economische situatie in de afgelopen 12 maanden en economische situatie in de komende 12 maanden. Dit cijfer weerspiegelt daarmee het algemene sentiment van consumenten over de stand van de economie en hun persoonlijke financiële situatie. Als gevolg van de coronacrisis is het vertrouwen teruggelopen: consumenten werden onzeker over hun financiële situatie en de stand van de economie in het algemeen.
De prijzen op de woningmarkt wordt voor een deel beïnvloed door de beïnvloed door het consumentenvertrouwen. Immers, als consumenten onzeker zijn en niet bereid een grote aankoop te doen zal de vraag naar woningen afnemen. Dit heeft een neerwaarts effect op prijzen.
De prijzen van woningen worden daarnaast door veel andere factoren bepaalt. Een belangrijke factor daarbij is het aanbod van woningen. De nieuwbouw is in de afgelopen jaren achtergebleven bij de demografische vraag, wat een opwaarts effect heeft op de prijzen. Daarnaast zorgt de lage rentestand voor hypotheken voor een toename van de vraag en een verdere stijging van de prijzen.

Vraag 44
Waardoor wordt een dalend gebruik van de hypotheekrenteaftrek verklaard?

Antwoord op vraag 44
De daling van het gebruik, uitgedrukt als budgettair beslag, van de hypotheekrenteaftrek kan hoofdzakelijk worden verklaard door de gedaalde hypotheekrentes. De gemiddelde rente over uitstaande hypotheken is de afgelopen jaren fors gedaald, van circa 4,5 procent in 2013 naar circa 2,7 procent in 2020. Weliswaar zijn huizenprijzen fors gestegen, waardoor verhuizende huishoudens wellicht hogere schulden moesten aangaan, maar per saldo is het fiscale voordeel voor burgers van de hypotheekrenteaftrek afgenomen.

Bron: Rijksoverheid