Dit wetsvoorstel beoogt het hebben van een basisbetaalrekening voor alle Nederlanders mogelijk te maken, ongeacht of zij woonachtig zijn in de Europese Unie of daarbuiten. In de huidige samenleving is het hebben van een basisbankrekening een voorwaarde om mee te kunnen doen aan de samenleving. De afgelopen jaren werden door Nederlandse banken de betaalrekeningen van Nederlanders woonachtig buiten de Europese Unie steeds vaker eenzijdig opgezegd, met nadelige en soms gevaarlijke gevolgen voor deze mensen. Met dit wetsvoorstel wordt een wettelijke recht gecreëerd voor Nederlanders buiten de Europese Unie om een basisbetaalrekening bij een Nederlandse bank aan te vragen en aan te houden.

Weigeringsgronden en eenzijdige opzeggingsgronden voor een basisbetaalrekening

Ondanks het feit dat met de Europese richtlijn en de implementatie hiervan in de Implementatiewet een algemeen recht op een basisbetaalrekening omvat, is het toch mogelijk voor banken om mensen een basisbetaalrekening te weigeren. De eerste weigeringsgrond die in de Wet op het financieel toezicht wordt genoemd betreft de situatie waarin een bank niet kan voldoen aan de eisen die bij of krachtens de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) worden gesteld aan het openen van een basisbetaalrekening.

De Wwft is onder andere van toepassing op alle banken in Nederland en bepaalt dat banken ter voorkoming van witwassen en de financiering van terrorisme een cliëntonderzoek uitvoeren.

Limitatief weigeringsgronden

Het recht op een basisbetaalrekening kan ook op grond van een vijftal limitatief opgesomde weigeringsgronden uit de Wft zelf geweigerd worden. Zo mag de basisbetaalrekening worden geweigerd omdat
(1) de aanvrager niet kan aantonen dat hij een werkelijk belang heeft bij het openen van een basisbetaalrekening in Nederland,
(2) de aanvrager al bij een andere bank een basisbetaalrekening heeft of een aanvraag hiervoor heeft lopen,
(3) de aanvrager in de afgelopen acht jaar onherroepelijk is veroordeeld voor een aantal gespecificeerde (financiële) misdrijven zoals valsheid in geschrifte of het witwassen van geld,
(4) een basisbetaalrekening (eventueel bij een andere bank) in de afgelopen twee jaar is opgezegd omdat de betreffende basisbetaalrekening is gebruikt voor het plegen van strafbare feiten of
(5) de aanvrager desgevraagd weigert een verklaring te ondertekenen waarin de aanvrager verklaart geen basisbetaalrekening bij een andere bank aan te houden of te hebben aangevraagd.

Indien een bank besluit om op grond van de Wft of de Wwft een basisbetaalrekening te weigeren aan een aanvrager, stelt hij deze hier binnen tien dagen na de ontvangst van een correcte en volledige aanvraag van op de hoogte. De bank zal hierbij een reden geven, tenzij dit in strijd zou zijn met de Wwft, de nationale veiligheid of de openbare orde. Daarnaast dient de bank de aanvrager te wijzen op de interne klachtenprocedure bij de bank en de mogelijkheden een klacht in te dienen bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid).

Limitatief opzeggingsgronden

Naast weigeringsgronden, bevat de Wft ook een lijst limitatief opgesomde eenzijdige opzeggingsgronden. Afhankelijk van ‘de ernst’ van de opzeggingsgrond, wordt de basisbetaalrekeninghouder twee maanden voor de beëindiging van de overeenkomst voor de basisbetaalrekening hiervan in kennis of wordt deze met onmiddellijke ingang beëindigt en wordt de basisbetaalrekeninghouder hiervan op de hoogte gesteld. In beide gevallen wijst de bank, gelijk aan bij het weigeren van een basisbetaalrekening, de basisbetaalrekeninghouder op de diverse klachtenprocedures.
Onder de ‘ernstige’ eenzijdige opzeggingsgronden vallen:
(1) de basisbetaalrekeninghouder is onherroepelijk veroordeeld voor een aantal gespecificeerde (financiële) misdrijven, zoals valsheid in geschrifte of het witwassen van geld,
(2) de basisbetaalrekeninghouder heeft onjuiste of onvolledige informatie verstrekt bij het verkrijgen van de basisbetaalrekening, welke zou hebben geleid tot een weigering van de basisbetaalrekening conform de weigeringsgronden of
(3) de basisbetaalrekening is gebruikt voor het plegen van strafbare feiten.

Naast de drie ‘ernstige’ opzeggingsgronden zijn er ook drie andere opzeggingsgronden waarvan een basisbetaalrekeninghouder dus twee maanden voor het beëindigen van de basisbetaalrekening op de hoogte wordt gesteld. Het gaat hierbij om
(1) het meer dan 24 opeenvolgende maanden op de basisbetaalrekening geen transacties hebben verricht,
(2) het hebben van een tweede basisbetaalrekening bij een andere in Nederland gevestigde bank of
(3) het niet langer rechtmatig in de Europese Unie verblijven.

Bron: Rijksoverheid