Kamervragen uit wetgevingsoverleg Belastingplan 2023

4e nota

In de Wet verbetering uitvoerbaarheid toeslagen zijn diverse maatregelen opgenomen om de uitvoerbaarheid van toeslagen te verbeteren. Daarnaast bevat die wet – in lijn met een op dit punt voor de toeslagen opgenomen maatregel - een maatregel op grond waarvan voor de inkomstenbelasting de aanverwantschap1 bij voormalige partners in de zin van de Wet inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001), net zoals bij voormalige gehuwden al het geval is, doorloopt na het einde van het fiscale partnerschap. Daarmee wordt onder andere bewerkstelligd dat voor kinderen van de ex-partner dezelfde voorwaarden gelden als voor een kind van een ex-echtgenoot. De genoemde maatregel treedt bij koninklijk besluit in werking. Het is de bedoeling dat dit per 1 januari 2023 plaatsvindt.

De genoemde wijziging zou echter onbedoeld tot een verruiming voor de terbeschikkingstellingregeling, de lucratiefbelangregeling en het aanmerkelijkbelangregime3 leiden. Voor die regelingen zou de aanverwantschap namelijk voor voormalige fiscale partners ruimer zijn dan voor voormalige gehuwden. Dit acht het kabinet onwenselijk. Met de in deze nota van wijziging opgenomen wijzigingen wordt dit onbedoelde gevolg voorkomen en de fiscale behandeling van aanverwanten op grond van huwelijk en fiscaal partnerschap gelijk gehouden voor de hiervoor genoemde regelingen.

Vragen

FOR

Loopt de fiscale oudedagsreserve door tot half 2023 nu de Wet toekomst pensioenen later ingaat?
Dat is niet het geval.

De oudedagsreserve wordt in ongeveer de helft van de gevallen uiteindelijk niet aangewend voor een oudedagsvoorziening en heeft daardoor vaak alleen het effect van belastinguitstel. Door het afschaffen van de aftrekbaarheid van toevoegingen aan de oudedagsreserve kan een meer gelijke fiscale behandeling van werknemers, ondernemers en aanmerkelijkbelanghouders worden bereikt, wordt het gebruik voor belastinguitstel zonder het vormen van een daadwerkelijke oudedagsvoorziening voorkomen en kan er voor worden gezorgd dat reële oudedagsvoorzieningen extern dienen te worden ondergebracht.
Overigens zal, zoals hiervoor is aangegeven, bij een inwerkingtreding per 1 juli 2023 van de Wet toekomst pensioenen de verruiming van de fiscale ruimte van de derde pijler met terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2023 in werking treden.

Middelingsregeling

Is de middelingsregeling echt overbodig, aangezien de regeling nog door ongeveer 50.000 mensen wordt gebruikt?
In de fiscale beleids- en uitvoeringsagenda heeft het kabinet het voornemen opgenomen om regelingen die negatief worden geëvalueerd op doeltreffendheid en/of doelmatigheid af te schaffen. Hiermee worden stappen gezet naar vereenvoudiging van het belastingstelsel. In de evaluatie van de middelingsregeling is geconcludeerd dat zowel de doeltreffendheid als de doelmatigheid van de middelingsregeling beperkt is. De doeltreffendheid wordt voornamelijk beperkt door de invoering van het tweeschijvenstelsel, waardoor het merendeel van de belastingplichtigen geen progressienadeel als gevolg van de tariefschijven meer ervaart. Om nog gebruik te kunnen maken van middelingsregeling dient het inkomen namelijk in ten minste één van de drie jaren in de hoogste belastingschijf van box 1 (2022: meer dan € 69.398) te vallen. Hoewel de regeling voor een deel van de belastingplichtigen nog wel zijn doel dient, weegt het doel van vereenvoudiging voor het kabinet zwaarder.

Verhogen algemene tarief overdrachtsbelasting van 8% naar 10,4%

In de nota naar aanleiding van het verslag is aangegeven dat de tariefsverhoging ten doel heeft om een budgettaire opbrengst op te halen en dat deze opbrengst wordt ingezet ter dekking van maatregelen uit het Coalitieakkoord en maatregelen die voortkomen uit de voorjaars- en augustusbesluitvorming. Om die reden is ervoor gekozen om niet verder te verhogen dan strikt noodzakelijk en is niet afgerond naar hele procenten. Het verhogen van de overdrachtsbelasting heeft ook andere effecten. De verhoging van het tarief geldt ook voor niet-woningen, zoals bedrijfsgebouwen. Voor deze laatste groep leidt dat mogelijk tot een rem op investeringen zonder dat hier een duidelijk (beleids)doel tegenover staat anders dan een budgettaire opbrengst.

Peildatumarbitrage

De keuze van het kabinet voor een arbitrageperiode van drie maanden komt voort uit de afweging tussen het beoogde doel van de maatregel enerzijds en het recht van een belastingplichtige om vrij te beschikken over zijn eigendom anderzijds. Hoe langer de termijn wordt, hoe groter de spanning wordt met het eigendomsrecht. Voorts is de verwachting dat een langere termijn niet voldoende bijdraagt aan het voorkomen van arbitragehandelingen, omdat die handelingen waarschijnlijk niet vaak in die verlengde termijn zullen voorkomen. Bij een langere periode dan drie maanden is namelijk de verwachting dat bijvoorbeeld de gemiste koerswinst op aandelen gemiddeld hoger is dan de ontweken belasting. Met andere woorden, ingeschat wordt dat het “break-even-point” gemiddeld rond de drie maanden ligt. Omdat bij het verruimen van de arbitrageperiode naar bijvoorbeeld zes maanden wel het risico groter wordt dat sprake is van een inbreuk op het eigendomsrecht van een belastingplichtige terwijl de verruiming niet of niet voldoende bijdraagt aan het voorkomen van arbitragehandelingen, wordt een langere termijn dan drie maanden niet meer proportioneel geacht.

Bron: Rijksoverheid