Bouwstenen voor een beter en eenvoudiger belastingstelsel

Kernboodschappen

• De eigenwoningregeling in box 1 van de inkomstenbelasting is beperkt doeltreffend en ondoelmatig. De regeling kost de schatkist in 2024 naar verwachting € 8,9 miljard, waarbij midden- en hogere inkomens meer voordeel hebben dan lagere inkomens.
• Uit evaluatie is gebleken dat de regeling niet of nauwelijks bijdraagt aan het beoogde doel van meer eigen woningbezit omdat de regeling – gegeven de knelpunten aan de aanbodkant van de woningmarkt – de prijzen opdrijft. Tegelijkertijd stimuleert de regeling hoge hypotheekschulden van huishoudens in Nederland. Dit maakt zowel de individuele huishoudens als de hele Nederlandse economie kwetsbaar voor onverwachte gebeurtenissen en economische schokken.
• De annuïtaire aflossingseis, de bijleenregeling en de 30-jaarstermijn voor de hypotheekrenteaftrek hebben de eigenwoningregeling ingewikkeld gemaakt voor burgers en zijn niet goed uitvoerbaar voor de Belastingdienst.
• Dàt verdere stappen worden gezet in de afbouw van de fiscale subsidie is misschien nog wel belangrijker dan welke stappen het precies zijn. Dit kan door het beperken van de hypotheekrenteaftrek (HRA), een hoger eigenwoningforfait (EWF) of (volledige) defiscalisering van de eigen woning. Het is hierbij belangrijk de fiscale voordelen geleidelijk af te bouwen vanwege transitie-, verdelings- en schokeffecten. De opbrengsten kunnen worden gebruikt om de tarieven in de inkomstenbelasting voor alle huishoudens te verlagen.
• De 30-jaarstermijn is vanaf 2031 niet goed uit te voeren voor de Belastingdienst en vraagt echt om een beleidsaanpassing. Het afschaffen van de 30-jaarstermijn is een voor-de-hand-liggende optie, maar zonder een gelijktijdige versobering van de eigenwoningregeling is dat heel kostbaar: tussen 2031 en 2042 leidt dat jaarlijks tot een budgettaire derving van € 976 miljoen.246 Versobering van de regeling als geheel kan de budgettaire impact van het loslaten van de 30-jaarstermijn echter fors beperken.

Een aantal andere genoemde punten, zie pdf 'Bundel fichemaatregelen'

D01 Beperken lenen van de eigen bv tot rc-lening van € 17.500

D05 Afschaffen nettopensioen en nettolijfrente

D08 Progressievere en neutralere schenk- en erfbelasting

E01 Verhogen EWF, afschaffen 30-jaarstermijn en onderzoek naar bijleenregeling en versimpeling fiscale aflossingstoets
E02 Volledig afbouwen HRA en afschaffen 30-jaarstermijn
E03 Defiscaliseren eigen woning en afschaffen 30-jaarstermijn

Bron: Rijksoverheid