Wel schade veroorzaakt maar niet aansprakelijk

De algemene regel

U bent alleen aansprakelijk voor door u veroorzaakte schade, wanneer u iets te verwijten valt. Dat is het geval wanneer uw gedrag onrechtmatig was en u bijvoorbeeld regels overtrad, onzorgvuldig handelde of te veel risico nam. Is de schade simpelweg ontstaan door een ongelukje, pech of onhandigheid, dan is sprake van een ongelukkige samenloop van omstandigheden en vindt de verzekeraar dat u niet aansprakelijk bent. De verzekeraar vergoedt de schade in zo’n geval niet.

Vier voorbeelden
 

Uitleg

Mensen sluiten een Aansprakelijkheidsverzekering voor Particulieren (AVP) af zodat ze verzekerd zijn wanneer ze aansprakelijk worden gesteld voor schade die ze bij een ander hebben veroorzaakt. De aansprakelijkheidsverzekering is een bijzondere verzekering omdat de verzekeraar op twee punten controleert voordat eventueel een schadevergoeding volgt. De eerste controle is of er dekking bestaat, de tweede controle is of er sprake is van aansprakelijkheid.

Voor de eerste controle (de dekking) zijn de verzekeringsvoorwaarden leidend. Daarin staat in welke situaties de verzekeraar de schade wel vergoedt en wanneer niet. Vaak beschrijven de voorwaarden ook specifieke uitsluitingen. Bijvoorbeeld de voorwaarde over opzet, ook wel opzetclausule genoemd, die bepaalt dat er geen dekking bestaat wanneer u iets of iemand opzettelijk schade hebt toegebracht.

Als u dekking heeft, dan bent u er nog niet. De verzekeraar gaat dan toetsen of u ook aansprakelijk bent voor de schade. Dat gebeurt aan de hand van het Burgerlijk Wetboek. Om aansprakelijk te zijn, moet er doorgaans sprake zijn van onrechtmatig gedrag. Bijvoorbeeld nalatigheid of een fout, er zijn regels overtreden of er is teveel risico genomen.

Het is daarbij belangrijk om te beseffen dat gedrag dat leidt tot schade, niet per definitie onrechtmatig is. Gedrag is pas onrechtmatig of onzorgvuldig ‘wanneer de mate van waarschijnlijkheid van schade zo groot is, dat de veroorzaker zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van de gedraging had moeten onthouden’. Anders gezegd: wanneer het risico op schade zo groot is, dat de veroorzaker zich uit zorgvuldigheid niet zo had mogen gedragen.

Van onrechtmatig gedrag is geen sprake wanneer zich een ongelukkige samenloop van omstandigheden voordoet. Dit kan het geval zijn wanneer twee of meer op zichzelf onschuldige gebeurtenissen samenkomen, waardoor schade ontstaat en waarbij de veroorzaker geen fout of nalatigheid kan worden verweten. Bijvoorbeeld een misstap, waardoor iemand tegen een tafeltje met glazen wijn valt (zie het eerste voorbeeld). Het gaat bij een ongelukkige samenloop van omstandigheden om situaties waarin de schade het gevolg is van een combinatie van omstandigheden die op zichzelf geen schade zouden veroorzaken. Je zou het pech of een ongelukje kunnen noemen.

Om te kunnen beoordelen of er sprake is van een ongelukkige samenloop van omstandigheden, is het volgende van belang:

• Heeft de veroorzaker een fout gemaakt of is hij nalatig geweest?
• Had de veroorzaker zich uit oogpunt van zorgvuldigheid anders moeten gedragen?
• Was de gebeurtenis zodanig onvoorzienbaar dat geen redelijk persoon de schade had kunnen voorkomen?
• Is de schade veroorzaakt door een combinatie van omstandigheden die op zichzelf niet schadelijk zouden zijn. Is er dus sprake van een samenloop van omstandigheden?

Na deze beoordeling kan het zijn dat er geen aansprakelijkheid kan worden vastgesteld, terwijl u wel het gevoel heeft aansprakelijk te zijn. Er ontstaat dan geen verplichting voor de verzekeraar om de schade van de benadeelde te vergoeden. De verzekeraar voert dan wel verweer tegen de partij die u aansprakelijk stelt.

Let op!

Er zijn verzekeraars die in sommige gevallen wél dekking verlenen voor een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Er wordt dan niet gekeken of u wel of niet aansprakelijk bent. Deze dekking wordt expliciet in de voorwaarden opgenomen (soms onder de noemer ‘vriendendienst’) en is vaak tot een maximaal bedrag verzekerd.

Tips

• U heeft het vast wel eens gezegd of horen zeggen: ‘oh, ik ben goed verzekerd, dat regelen we wel’. Het is beter om geen aansprakelijkheid toe te zeggen aan degene waarvan de spullen zijn beschadigd. Laat deze beoordeling over aan de verzekeraar.
• Controleer bij de aansprakelijkheidsverzekeraar of u dekking heeft voor het behandelen van uw aansprakelijkheidskwestie. Als u geen dekking heeft, dan wordt uw dossier niet verder behandeld en doet een verzekeraar geen uitspraak over uw aansprakelijkheid. Als u wel dekking heeft, maar u bent niet aansprakelijk, dan voert de verzekeraar voor u verweer tegen de persoon die u aansprakelijk stelt.

Meer informatie over dit onderwerp

• Algemene informatie over waar je op kunt letten bij een aansprakelijkheidsverzekering op de website van de Consumentenbond: https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/andere-onderwerpen/aansprakelijkheidsverzekering

• Algemene informatie over wat een aansprakelijkheidsverzekering is, voor wie en waarom, en wanneer je aansprakelijk bent op de website van het Verbond van Verzekeraars:
  • Aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP)  – VanAtotZekerheid
  • Schade: wanneer ben je aansprakelijk? – VanAtotZekerheid

Meer voorbeelden uit de Kifid-praktijk

GC 2020-072

GC 2018-678

GC 2018-246

Bron: Kifid