Een vervelende levensgebeurtenis, zoals een scheiding of het verlies van een baan, heeft vaak flinke gevolgen voor iemands inkomen. Gemiddeld is het primaire inkomen vijf jaar na de gebeurtenis nog steeds 20% tot 50% lager. Uit onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat het Nederlandse stelsel van belastingen en sociale zekerheid de daling van het besteedbaar inkomen aanzienlijk beperkt.

Een grote groep huishoudens woont in een dure woning die bovendien slecht aansluit bij hun voorkeur. Deze huishoudens zijn het meeste gebaat bij de bouw van substantieel meer woningen. Als maar beperkt grond kan worden vrijgemaakt voor woningbouw, verdienen kleinere woningen de voorkeur om deze huishoudens zo goed mogelijk te helpen. Dat blijkt onderzoek van het Centraal Planbureau dat is verschenen.

Nederlandse huishoudens zijn de afgelopen twintig jaar steeds meer gaan sparen, vooral om hun hypotheken af te lossen. Strengere hypotheekregels lijken daarvan de oorzaak. Dat stelt het Centraal Planbureau in onderzoek dat is verschenen.

Aangescherpte leennormen op hypotheken maken een huis kopen lastiger. Doordat starters minder kunnen lenen kunnen potentiële verhuurders makkelijker huizen kopen. Toch heeft het verhogen van de leennomen naar verwachting weinig zin om de positie van koopstarters verbeteren. Dat veroorzaakt namelijk weer hogere prijzen. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau.

Het CPB maakt gebruik van een nieuw instrument: het CPB-woningprijsmodel. Het model zal gebruikt worden om de (gemiddelde) waardeontwikkeling van koopwoningen te ramen bij de gebruikelijke ramingsrondes van het Centraal Planbureau. Daarnaast zal het model ingezet worden om de prijseffecten van enkele fiscale beleidsopties te kwantificeren, zoals aanpassingen van de hypotheekrenteaftrek.

Woningzoekers houden deels rekening met geluidsoverlast en luchtvervuiling bij de aankoop van een huis. Een verbetering in de luchtkwaliteit en een vermindering van geluidsoverlast lijkt voor een beperkte stijging van de onderliggende waarde van huizen te zorgen.

Alleenstaanden (inclusief weduwen) anticiperen op hun overlijden door in de jaren daarvoor hun vermogen te verlagen. Hun vermogen is in de laatste vier jaar voor hun overlijden gemiddeld 7% sterker afgenomen dan dat van vergelijkbare personen die langer leven. Dit meldt het Centraal Planbureau.

Rentetarieven vertonen al sinds de jaren tachtig een neerwaartse trend in de ontwikkelde economieën, waaronder het eurogebied. De reële rente (de voor inflatie gecorrigeerde rente) bevindt zich nu op een historisch laag niveau.

In de ' Risicorapportage Financiële Markten 2022' gaat het CPB ook in op de huizenprijzen.

De ondertunneling van het spoor in Delft heeft geleid tot grote, additionele, stijgingen in woningprijzen.CPB onderzoeksresultaten laten zien dat de prijselasticiteit om dichter bij het (ondertunnelde) spoor te wonen ongeveer 5 procentpunt lager zou zijn geweest als Delft de spoorlijn niet zou hebben ondertunneld.

In een publicatie van CPB wordt inzicht gegeven in de structurele effecten van verlaging van de toetredingsdrempel tot de WIA van 35% arbeidsongeschiktheid naar 25% of 15%.

Het Nederlandse financiële stelsel is vooralsnog stabiel genoeg om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen. Mede door de goede uitgangspositie van voor de crisis en dankzij het steunbeleid van de overheid zijn de risico’s beperkt. Dat concludeert het Centraal Planbureau in de jaarlijkse Risicorapportage Financiële Markten.

De vermogensopbouw van Nederlandse huishoudens is lang niet altijd optimaal. Een aanzienlijke groep huishoudens bouwt weinig vermogen op, of heeft het vastzitten in een eigen woning of pensioenfonds.

Naast de bedrijfsactiva is voor veel kleine ondernemers het eigen huis de belangrijkste zekerheid die zij een bank kunnen bieden. De interactie tussen de woningmarkt en de kredietverstrekking aan bedrijven kan echter de gevolgen van een economische crisis verergeren. Doordat de waarde van het onderpand van kleine ondernemers afneemt, daalt ook de kans om krediet te krijgen. Hierdoor wordt het voor bedrijven moeilijker hun activiteiten te financieren of te investeren. In een CPB publicatie wordt hier op ingegaan.

In een CPB publicatie wordt ingegaan op stedelijk bouwen, agglomeratie-effecten en woningprijzen.

Een verhoging van het minimumloon werkt ook door op het verdere loongebouw. Uit onderzoek naar minimumloonsverhogingen in het buitenland blijkt dat een verhoging van het minimumloon met 10% kan doorwerken naar lonen tot 30% boven het nieuwe minimumloon. De kosten van een minimumloonsverhoging voor werkgevers zijn daarom hoger dan alleen de directe kosten: 40% van de totale loonkostenstijging wordt veroorzaakt door doorwerkingseffecten op hogere lonen. Naarmate de verhoging van het minimumloon groter wordt, neemt ook de doorwerking op het verdere loongebouw toe. In welke mate deze doorwerkingseffecten optreden, verschilt per sector. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Effecten verhogen minimumloon’ van het Centraal Planbureau.

De Hoofdlijnennotitie uitwerking pensioenakkoord meldt dat “als kern van het nieuwe pensioencontract wordt aangesloten bij het idee dat een positief of negatief rendement (of andere schokken) in een ideale situatie voor alle fondsdeelnemers eenzelfde invloed heeft op het te verwachten pensioenresultaat.

Er zijn zeker alternatieven voor het huidige toeslagenstelsel. Maar geen van alle door het Centraal Planbureau onderzochte opties is de volmaakte oplossing. Bij veel van de alternatieven is bijvoorbeeld minder maatwerk in de inkomensondersteuning mogelijk.

Een forse groep huishoudens komt na inkomensverlies snel in de financiële problemen, ondanks het sociale vangnet van de WW en de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo). Ruim 100.000 huishoudens kunnen na verlies van werk binnen een half jaar hun maandlasten niet meer dragen. 73.000 hebben die grens na hooguit drie maanden al bereikt. Zelfstandigen zijn extra kwetsbaar, zelfs met Tozo. Dit blijkt uit een stresstest van het Centraal Planbureau (CPB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Door de lage rente zal het vermogen van pensioenfondsen minder snel groeien. Bij een langdurig lage rente is het daarom in de toekomst nodig opnieuw te bepalen of meer inleg van deelnemers nodig is en wellicht het pensioeninkomen omlaag moet worden bijgesteld.

Het verminderen van subsidies voor koopwoningen en sociale huurwoningen kan de woningschaarste verkleinen. Daardoor wordt het gemakkelijker voor huishoudens om een woning te vinden die past bij hun voorkeuren en ontstaat ruimte voor lastenverlichting. Dit staat in de publicatie ‘Kansrijk woonbeleid’ van het Centraal Planbureau (CPB).

Bevat een energielabel voor woningen extra informatie die kopers zelf niet kunnen observeren? Verschilt dit tussen het vrijwillige label dat in de periode 2008-2014 gangbaar was en het verplichte label dat in 2015 werd ingevoerd? In een CPB paper is de informatiewaarde van beide soorten energielabel op de Nederlandse woningmarkt onderzocht.

De hoogte van een arbeidsongeschiktheidsuitkering heeft minder invloed op het aantal mensen met zo’n uitkering sinds de toelatingseisen strenger zijn gemaakt. Als een WIA-uitkering 10% verlaagd wordt, neemt het aantal WIA-uitkeringen met 5% af. Bij een verhoging is het effect precies omgekeerd.

Het verlagen van de fiscale stimulering op koop- en huurwoningen vermindert verstoringen en leidt tot een betere werking van de woningmarkt. Tegelijkertijd leidt dit tot lagere huizenprijzen ten opzichte van het basispad. Dat blijkt uit een doorrekening van het CPB.

Deze notitie verkent de economische effecten van een verdere aanscherping van twee leennormen voor hypotheken: loan-to-value (LTV) en loan-to-income (LTI). Deze leennormen zijn onderdeel van macroprudentieel beleid, dat zich richt op het beperken van systeemrisico’s in de financiële sector.